Osteoporose is een aandoening waarbij je botten sneller brozer worden en je grotere kans hebt om iets te breken als je valt. Omdat je geen klachten ervaart, wordt osteoporose vaak pas ontdekt als je een bot breekt. Geriatriefysiotherapeut Christianne Bessems: “Lang niet iedereen die osteoporose heeft, weet dit. Het zorgt ervoor dat mensen onnodig iets breken. Als ze het wel zouden weten, kun je namelijk effectieve zorg bieden.”
Een miljoen Nederlanders hebben osteoporose. Het komt vaker voor bij vrouwen, mensen met een laag lichaamsgewicht en mensen die een andere ziekte hebben en/of medicijnen gebruiken die de botten brozer maken. Bij één op de drie 50-plussers met een botbreuk, is de breuk een gevolg van osteoporose. Christianne: “Bij 50-plussers die op het eerste oog gezond lijken maar bij het vallen toch iets breken moet eigenlijk altijd de vraag zijn: is er sprake van osteoporose? Veel meer mensen hebben osteoporose maar weten dit niet. Het is dan ook belangrijk dat osteoporose wordt vastgesteld met extra onderzoek in het ziekenhuis. Pas dan kun je de juiste behandeling met medicatie en oefentherapie voorschrijven. Hoe eerder je weet dat je osteoporose hebt, hoe beter. Een volgende val én breuk kan namelijk voor meer (blijvende) schade zorgen.”
Sociaal isolement
Osteoporose wordt ook wel botontkalking genoemd. Nou is botontkalking normaal bij het ouder worden, alle 50-plussers hebben dit, maar osteoporose kan heel vervelende gevolgen hebben. Een klein ongelukje veroorzaakt al een botbreuk. Meestal gaat het om het inzakken van een ruggenwervel of een gebroken pols, heup of arm. Deze breuken zorgen voor pijn en kunnen je beperken bij dagelijkse activiteiten. “Veel mensen met osteoporose hebben angst om te vallen en een bot te breken. Hierdoor worden ze minder actief en raken ze sociaal geïsoleerd – waardoor ze nog minder doen. Een fysiotherapeut zal vragen naar wat je niet meer doet en wel graag weer zou willen doen. Daarnaast helpt de fysiotherapeut je – als je angst hebt om te vallen – om weer met vertrouwen te bewegen. En krijg je advies over hoe je vallen in huis voorkomt: denk aan goed passende schoenen, goede verlichting, geen losliggende vloerkleden en een trap met leuning.”
In beweging komen
Je kunt niet genezen van osteoporose, maar je kunt wel het afbraakproces van het bot vertragen. Medicijnen, calciumtabletten en Vitamine D kunnen helpen je botten sterk te houden en botbreuken te voorkomen. Genoeg bewegen, dagelijks zonlicht en gezond eten zorgen dat je botten sterk blijven. “Ervoor zorgen dat iemand meer en goed beweegt is een belangrijke taak van de fysiotherapeut. Je vermindert daarmee ook het risico op vallen (en dus iets breken).”
Meer levenskwaliteit
De fysiotherapeut doet oefeningen om je botten sterker te maken en de kans op vallen te verkleinen. De oefeningen verbeteren je spierkracht, evenwicht en uithoudingsvermogen. Ook helpen ze je bij dagelijkse activiteiten zoals veilig bewegen in huis, het huishouden doen en buiten wandelen. “De fysiotherapeut legt uit met welke bewegingen je je botten sterker maakt of waarom stevig wandelen met een minimale snelheid van 5 kilometer per uur (of hardlopen) beter voor je botten is. Fietsen en zwemmen is gezond, maar heeft geen extra effect op de botten. Het is aan de fysiotherapeut om jou daar bewust van te maken. Hoe fitter je bent, hoe prettiger ouder je wordt met meer levenskwaliteit.”
Naast behandeling zal de fysiotherapeut je informeren over en coachen in wat je zelf kunt doen. Helaas geldt dat hoe langer je niet beweegt, hoe moeilijker het wordt om weer in beweging te komen. De fysiotherapeut zal je dan ook adviseren om minimaal een half uur per dag en minimaal 150 minuten per week te bewegen. En meer is nog beter. “Met goed bewegen houd je namelijk jouw botten stevig. Denk aan botbelastende activiteiten zoals stevig doorwandelen, traplopen, tuinieren en fitness. Belangrijk is wel dat je dingen doet die je leuk vindt, zodat je het over een langere periode volhoudt.”