Dementie zorgt ervoor dat de hersenen informatie niet meer goed verwerken. Met als gevolg dat je lichaam en geest achteruitgaan. Hierdoor kun je simpele dagelijkse taken zoals het innemen van medicijnen of het betalen van rekeningen minder goed of niet meer uitvoeren. In een later stadium kosten ook taken zoals koken en aankleden steeds meer moeite. Ilse Wassenberg is geriatrie fysiotherapeut en gespecialiseerd in de zorg voor kwetsbare ouderen: “Je brengt de problemen rondom dementie breed in kaart en kijkt samen of je nog dingen kunt leren en trainen.”
De klachten van dementie verschillen per fase en per vorm van dementie. Over het algemeen is het altijd een ziekte die erger wordt en samengaat met geheugenproblemen en uiteindelijk ook motorische problemen. Dat kunnen problemen zijn in handelen omdat je iets niet meer begrijpt of een ander looppatroon omdat er in de hersenen ook van alles verandert. Ilse: “Door de stijgende vergrijzing neemt het aantal mensen met dementie toe. De geriatrie fysiotherapeut helpt patiënten bij gezondheidsproblemen veroorzaakt door ouderdom. Juist daarom is het belangrijk dat de zorg op de juiste plek plaatsvindt.”
In beweging blijven
De geriatrie fysiotherapeut kijkt naar het stadium van de dementie en naar de problemen en klachten die je hebt. Behandeling sluit dus altijd aan op de hulpvraag van de persoon met dementie en/of familie. Het is daarbij belangrijk om inzicht te krijgen in wat iemand doet qua bewegen, maar ook wat vroeger hobby’s waren en welke sporten werden beoefend. Vanuit daar ga je samen aan de slag met oefentherapie. “Deze is erop gericht om klachten bij bewegen te verminderen, maar ook om achteruitgang te voorkomen. Hierbij komt de geriatrie fysiotherapeut ook regelmatig aan huis. Omdat thuis de plek is waar je kunt laten zien welke dagelijkse bezigheden problemen opleveren, is behandelen en trainen in de eigen woonomgeving van groot belang.”
Vertrouwde omgeving
De geriatrie fysiotherapeut adviseert en begeleidt mensen met dementie, maar ook gezinsleden en eventuele mantelzorgers. Van informeren over bijvoorbeeld het ziektebeeld, vooruitzichten en de behandeling tot dagelijkse handelingen en hulpmiddelen. Het is belangrijk dat zorg bij dementie op de juiste plek plaatsvindt. Dat wil zeggen dat mensen met dementie baat hebben bij fysiotherapeuten die kennis hebben van deze ziekte, zoals de geriatrie fysiotherapeut. Ilse ziet de meeste patiënten als ze zijn opgenomen in het ziekenhuis. “Dan is het belangrijk om het bewegen vóór opname goed in kaart te brengen en te oefenen zodat iemand weer zo snel mogelijk terug kan naar de vertrouwde omgeving.”
Alle vormen van actief zijn en bewegen hebben effect, zowel op het bewustzijn, aandachtsspanne en oriëntatie als de fysieke toestand. “Wat ik in de praktijk zie, is dat als mensen met dementie in beweging gehouden worden, de zorg in de thuissituatie langer mogelijk is. Wat je naaste nu nog kan, lukt straks minder goed. Gelukkig kun je veel activiteiten aanpassen. Wel is het belangrijk om te zorgen dat iets voldoende uitdaging biedt. Lukt een kaartspel niet meer? Dan is het sorteren van speelkaarten een goed alternatief. En in plaats van een hele maaltijd koken, kan je samen de boontjes doppen of koekjes bakken.”
Betekenisvolle activiteiten
Mocht je door de dementie dingen niet (meer) kunnen leren of trainen, dan kan de geriatrie fysiotherapeut bijvoorbeeld samen met de ergotherapeut kijken naar hoe de omgeving kan helpen. Sociale contacten en blijven bewegen zijn daarin belangrijk. Familie en vrienden laten helpen door zo’n twee keer per week samen betekenisvolle activiteiten te doen. Zoals wandelen, puzzelen of vogels voeren. “Naarmate we ouder worden neemt de kwaliteit van leven vaak af. Door te bewegen kun je dit remmen. En soms zelfs verbeteren. Daarnaast is het gezond om te blijven bewegen, ook als we ouder worden. Door regelmatige activiteiten zie je al snel effect. Het is wel belangrijk dat degene met dementie er plezier in heeft. Activiteiten die te moeilijk zijn en zorgen voor frustratie werken niet goed.”
Bekijk de video over fysiotherapie bij dementie
