Fit de operatie in, snel weer op de been

Voldoende bewegen, gezond eten, niet roken en matigen met alcohol. Als we fit een operatie ingaan, herstellen we een stuk sneller. Daarom is er steeds meer aandacht voor prehabilitatie. Fysiotherapeut en KNGF-bestuurder Linda van Heusden-Scholtalbers houdt zich er al jaren mee bezig: “Er zijn alleen maar winnaars.”

Prehabilitatie is een programma dat een patiënt volgt vóór een operatie, met als doel het verbeteren van de conditie van een patiënt. Patiënten die hun operatie fit ingaan hebben minder kans op problemen tijdens en na de operatie, zo blijkt uit onderzoek. Een programma om fit de operatie in te gaan omvat vijf pijlers:

  1. Voedingsadvies van een diëtist
  2. Sporten en trainen onder begeleiding van een fysiotherapeut
  3. Hulp bij stoppen met roken, drinken en andere verslavende middelen
  4. Mentale ondersteuning door een psycholoog
  5. Laboratoriumonderzoek van bloedwaarden

Preoperatieve fitheid

Linda van Heusden-Scholtalbers is fysiotherapeut en sinds november ’22 bestuurder bij het KNGF. Al jaren houdt zij zich bezig met prehabilitatie. “Ik werk voornamelijk op chirurgische afdelingen als fysiotherapeut in het Radboud UMC. Vanaf het begin heb ik me daar beziggehouden met het beter voorbereiden van mensen voorafgaand aan een operatie. En dan voornamelijk met de fysieke training – ofwel preoperatieve fitheid – waarmee wij als fysiotherapeuten een enorm verschil kunnen maken.”

Een operatie is een enorme aanslag op je lichaam, legt Linda uit: “De dag voor je operatie kan je nog gewoon rondlopen, de dag na de operatie kan je vaak niet eens zelf je bed uitkomen. We weten dat hoe sneller een patiënt weer uit bed komt, hoe sneller hij of zij op het oorspronkelijke niveau van functioneren zit. Als iemand al vóór de operatie een heel slechte conditie heeft, wordt het lastig om snel weer zelfstandig uit bed te kunnen. Dus dat belemmert de fysieke opbouw en het algemene herstel.”

Deze video van het Radboudumc geeft een mooi beeld van hoe de voorbereiding op een operatie eruit kan zien.

Trainen voor een operatie

Het idee van preoperatieve fitheid is dat een patiënt traint voor een operatie. Daarmee kan een soort buffer opgebouwd worden die ervoor zorgt dat de conditie minder diep dipt waardoor het fysieke herstel bespoedigt. Het trainen voor een operatie heeft ook een mentale impact, ziet Linda bij haar patiënten: “Werken aan je fysieke fitheid is iets wat je zelf kunt doen. Mensen die een diagnose hebben – ik zie voornamelijk patiënten met kanker – komen in een traject dat door een chirurg of oncoloog bepaald wordt. Op fysieke training heb je zelf invloed. Dat vinden mensen heel fijn. En ze voelen zich echt fitter worden. Ook na de operatie zie je dat ze sneller uit bed komen en fysiek herstellen en ook gemotiveerder zijn om dat te doen. Ze ervaren echt dat bewegen goed voor ze is. En het mooie is dat als je mensen bewust maakt van gezond bewegingsgedrag, ze daar de rest van hun leven wat aan hebben.”

Alleen maar winnaars

Preoperatieve fitheid geeft dus winst op heel veel vlakken, want van minder problemen, een kortere opnameduur in het ziekenhuis en sneller weer kunnen participeren in de maatschappij profiteren de patiënt, het ziekenhuis, de zorgverzekeraar en de samenleving.

“Het is daarom heel belangrijk dat hier nog meer aandacht voor komt”, stelt Linda. Toch is nog niet elk ziekenhuis en iedere zorgverzekeraar aan boord. “We hebben nog onvoldoende goed wetenschappelijk bewijs, en dat houdt het een beetje tegen. Om preoperatieve zorg in de basisverzekering te krijgen moet er nog veel meer onderzoek gedaan zijn. We merken wel dat veel ziekenhuizen en fysiotherapeuten het oppakken en graag aan de slag willen om dit goed toe te passen. Zij zien het ook: er zijn alleen maar winnaars.”

Ga je binnenkort een operatie in en ben je op zoek naar een fysiotherapeut die je kan helpen deze zo fit mogelijk in te gaan? Vind hier een fysiotherapeut bij jou in de buurt.