Een enkelblessure is één van de meest voorkomende blessures. Door je te verstappen overrek je je enkelbanden en zwelt je enkel. Soms kan hij zelfs breken. “Ondanks dat het grootste deel van de mensen ook zonder fysiotherapie herstelt, houdt tot wel 40% klachten langer dan 1 jaar,” vertelt fysiotherapeut Bart van de Wiel. Hoe eerder je met enkelklachten naar de fysiotherapeut gaat, hoe groter de kans op volledig herstel.
De manier waarop iemand door zijn enkel gaat zegt veel over mogelijke schade in de enkel. Enkelbanden aan de buitenkant scheuren het vaakst, daar zie je dan ook vaak een zwelling en blauwe plekken. Maar alleen de grootte van de zwelling zegt niet zoveel over het herstel. Bart: “Met verschillende testen en oefeningen stelt de fysiotherapeut vast of enkelbanden gescheurd, opgerekt of gebroken zijn. Bij de meeste mensen gaat de voet naar binnen, waardoor de band aan de buitenkant stuk gaat. Soms zwikt de voet naar buiten. Dan is een heel andere behandeling nodig.”
Vaak leggen mensen na het verzwikken of verdraaien van de enkel er een coldpack op. Dit helpt misschien tegen de pijn, niet tegen het letsel. Eén van de problemen bij koelen is dat breuken niet altijd opgemerkt worden. “Dat komt doordat de kou de pijn wegneemt en iemand denkt dat het wel gaat. Aan de zwelling, verkleuring of instabiliteit kun je niet altijd aflezen wat er aan de hand is. Het is daarom erg belangrijk dat de fysiotherapeut een goed beeld heeft van wat er is gebeurd. Dat bepaalt onder andere de behandeling.”
Balans terugkrijgen
De enkelbanden geven veel informatie aan de hersenen over je houding of beweging. Na een enkelblessure raakt die informatie verstoord door de pijn, waardoor je sneller zwikneigingen hebt of een instabiel gevoel ervaart. Vaak is de enkel in eerste instantie dik en pijnlijk, dan is het verstandig de enkel te ontlasten met bijvoorbeeld tape of een brace, of door op krukken te lopen. Om de zwelling weg te werken is het belangrijk om de voet binnen de pijngrens veel te bewegen. Net zolang tot beide voeten weer even ver kunnen strekken of draaien. De fysiotherapeut gaat met je aan de gang om het bewegingsgevoel en de kracht rondom je enkel weer terug te krijgen. Bart: “Dat doe je door kleine krachtoefeningen met elastieken of door ergens tegenaan te duwen. Je begint stilstaand op een stabiele ondergrond. Van daaruit ga je verder naar zwaardere oefeningen op een steeds minder stevige ondergrond zoals een halve bal. Bij sporters ligt de focus meer op springen en draaien. Het is belangrijk dat de patiënt blijft oefenen met de enkel totdat hij of zij weer op het eigen oude niveau terugkomt.”
Nieuw letsel voorkomen
Gemiddeld kom je 1 à 2 keer per week naar de praktijk om daar meer en gerichter te oefenen. Het blijft belangrijk om daarnaast ook thuis de oefeningen te doen om je balans terug te krijgen. “Wanneer het herstel goed verloopt krijgt de fysiotherapeut een coachende taak. Hij of zij kijkt wanneer je toe bent aan de volgende stap en de terugkeer naar het werk of sport,” aldus Bart. “Om te zorgen dat je enkel goed herstelt is goede bescherming belangrijk. Daarvoor gebruik je in het begin bijvoorbeeld drukverband en later tape of een brace. Tegelijkertijd ben je tijdens de behandeling bezig met balanstraining en coördinatieoefeningen. Dit moet de balans, het bewegingsgevoel en de kracht van je enkel weer terugbrengen. Ben je eenmaal door je enkel gegaan dan heb je het eerste jaar een grotere kans om dat nog een keer mee te maken. Zeker als je een risicovolle sport beoefent zoals (zaal)voetbal, volleybal of handbal. Juist dan is het goed om de enkel te beschermen met tape of een brace. Er wordt vaak gedacht dat een brace te veel opvangt waardoor de enkel zwakker of lui wordt. Dat is niet zo. Je moet nog steeds je spieren gebruiken bij het sporten, maar een goede brace vangt bewegingen op die eigenlijk net te ver gaan. Een brace voorkomt dus juist nieuw letsel.”
‘Versterk je enkel’
Enkelklachten worden nog te vaak onderschat waardoor veel mensen langer klachten houden dan nodig. Als je door je enkel gaat, moet je eerst volledig herstellen voordat je hem weer gaat belasten. “Bij twijfel kun je altijd beter een keertje extra overleggen met je fysiotherapeut. Deze kan advies geven over wat je moet doen om je enkel te beschermen in risicovolle situaties of als je weer gaat sporten.”
Bart raadt zijn patiënten vaak de app ‘Versterk je Enkel’ van Stichting VeiligheidNL en sportfysiotherapie aan. “Deze is gericht op consumenten en je vindt er allerlei oefenprogramma’s over hoe te bewegen. Ook zit er een keuzewijzer in die je helpt bij het kiezen van een brace, mocht dat nodig zijn. Het is belangrijk om enkelklachten serieus te nemen en te oefenen met de enkel. Deze app kan je daar fijn bij helpen.”
