Volgens de laatste cijfers van het RIVM telt Nederland ongeveer 584.600 patiënten met Chronisch obstructieve longziekten (COPD). Jaarlijks worden er om-en-nabij de 35.000 nieuwe gevallen geconstateerd. Al deze mensen weten dat COPD zwaar op de kwaliteit van leven kan drukken. Fysiotherapie kan daar ondersteuning bij geven, legt Cor Zagers (voorzitter Netwerk COPD Utrecht en Fysiotherapeut voor Hart, Long en Vaatpatiënten) uit.
“Ik weet uit ervaring dat uiteindelijk maar 5% van alle mensen met COPD bij de fysiotherapeut komt. Dat is veel te weinig, want het effect kan enorm groot zijn. Patiënten kunnen een betere kwaliteit van leven hebben met fysiotherapie. Daar ben ik van overtuigd.”, steekt Zagers van wal. Een gedegen intake, waarbij uiteraard wordt gekeken naar het ziektebeeld, maar ook naar de persoonlijkheid, gewoontes, het sociale vangnet, onderliggende aandoeningen en de wensen van de patiënt, geeft een goede basis om een programma op maat op te stellen.
Van onschatbare waarde
Zagers: “Ik probeer altijd mensen zo lang mogelijk in beweging te houden. Beweging geeft allerlei positieve, losmakende reacties in het lichaam. Het trainen van grote spiergroepen, bijvoorbeeld, geeft bepaalde stofjes die in het bloed komen die ontstekingsresten, onder andere in de longen, wegvangen. Daarmee kun je de kans op longaanvallen, de grootste vijand van patiënten met COPD, aanzienlijk kleiner maken. Daarnaast is het zo dat je die mensen traint om weer dingen te kunnen gaan doen. Weer een keer naar buiten of op familiebezoek gaan is van onschatbare waarde als je dat een tijd niet hebt kunnen doen.”
Actieradius
Voor fysiotherapeuten als Zagers is het altijd zoeken naar de balans tussen gemak en beweging, vertelt hij: “Ik ben altijd in dubio, zeker bij cliënten die al wat verder in de keten zitten of een wat hogere ziektegraad: wanneer zet je een scootmobiel in en wanneer een rollator, zodat mensen in ieder geval blijven lopen? Aan de ene kant wil je kwaliteit van leven en een actieradius bieden, aan de andere kant wil je ze ook actief houden. Oplossingen als de elektrische fiets zijn dan een godswonder. Mensen die eigenlijk niet meer normaal kunnen bewegen krijgen daarmee een stuk van hun leven terug en krijgen toch veel beweging.”
Meer dan een behandelaar
De rol die Zagers en zijn vakgenoten spelen is dan ook veel breder dan het ‘activeren’ van zijn cliënten. Naast de fysieke ondersteuning is hij veel bezig met de psyche van zijn cliënten: “De mentale begeleiding van cliënten wordt onderschat, want ik denk juist dat dat een belangrijke rol speelt in mijn vak. Als de fysiotherapeut vertrouwen wekt of een goede band heeft met de patiënt, dan kan hij/zij zich enorm gesteund voelen. Zeker als iemand alleen is, dan is de fysiotherapeut vaak meer dan alleen een behandelaar. En denk ook vooral aan de rol die je moet spelen bij de leefstijlverandering van cliënten. Als iemand moet stoppen met roken of minder alcohol moet drinken, dan speel je daar ook een belangrijke coachende rol in.”
Luchtverontreiniging
De cijfers van het RIVM tonen aan dat COPD een groot maatschappelijk probleem is. De leefstijl van patiënten speelt daarin een grote rol, maar is lang niet de enige reden, legt Zagers uit. “Zo is roken is een belangrijke oorzaak van COPD, maar ook luchtkwaliteit. We hebben recentelijk een heel slechte week met enkele warme dagen gehad, waardoor de luchtverontreiniging werd vastgehouden. Mensen met COPD zijn daarvan helemaal ontregeld. Veel patiënten zijn in die week gestart met een prednisonkuur als noodmedicatie om de luchtwegen weer open te krijgen.”
Dat aantal noodoplossingen kan wellicht omlaag als COPD-patiënten in een eerder stadium al contact zoeken met de fysiotherapeut.
